جان بلاطجان بُلاط، ابوالنصرجان بلاط مِن یَشْبَک اشرفی ناصری، دولتمرد و سلطان مملوکی بُرجیة (چِراکَسة) مصر (حک: ۲ ذیحجة ۹۰۵ـ ۱۸ جمادی الا´خره ۹۰۶). نام او را به صورتهای جانْبُولاط [۱]
شمس الدین بن خالد سامی، قاموس الاعلام، ذیل «جانبولاط»، چاپ مهران، استانبول ۱۳۰۶ـ۱۳۱۶/ ۱۸۸۹ـ ۱۸۹۸.
و جان بولاد [۲]
عبدالقادربن محمد نعیمی دمشقی، الدّارس فی تاریخ المدارس، ج۲، ص۲۶، چاپ جعفر حسنی، (قاهره) ۱۹۸۸.
[۳]
اسماعیل حقی اوزون چارشیلی، تاریخ عثمانی، ج۲، ص۲۱۵، ترجمة وهاب ولی، ج ۲، تهران ۱۳۷۰ ش.
نیز آورده‌اند.۱ - امعرفی اجمالیاصل این نام ترکیبی از دو واژه فارسی جان و پولاد است [۴]
محمد خیرالدین اسدی، موسوعة حلب المقارنة، ذیل مادّه، حلب ۱۹۸۴ـ ۱۹۸۸.
که در عربی به صورت «بولاد» نیز آمده است. [۵]
محمد خیرالدین اسدی، موسوعة حلب المقارنة، ذیل مادّه، حلب ۱۹۸۴ـ ۱۹۸۸.
با توجه به مرگ جان بلاط در ۹۰۶ در حدود چهل سالگی، تاریخ تولد او را می‌توان حدود ۸۶۶ تخمین زد. [۶]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۶۳، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
وی با خاندان جان بلاط کردی ـ دُروزی ارتباطی ندارد، [۷]
د. اسلام ، چاپ دوم ، ذیل مادّه.
زیرا در اصل چِرْکَسی بود. [۸]
ویلیام میور، تاریخ دولة الممالیک فی مصر: ۱۲۶۰ـ۱۵۱۷ م، ج۱، ص۱۶۵، ترجمه الی العربیة محمود عابدین و سلیم حسن، مصر ۱۳۴۲/ ۱۹۲۴.
امیر یَشْبَک مِن مهدی چرکسی (متوفی ۸۸۵) او را خرید، [۹]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۳۸، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
از این رو وی به جان بلاط مِنْ یشبک شهرت یافت. [۱۰]
فؤاد افرام بستانی، دائرة المعارف: قاموس عام لِکلّ فنٍّ و مطلب، ذیل «الاشرف جان بلاط»، بیروت ۱۹۵۶ـ.
واژة مِنْ، نسبت مملوکیتِ جان بلاط را به امیر یشبک می‌رساند [۱۱]
د. اسلام ، چاپ دوم ،ذیل مادّه.
و در صحت این‌که بعضی [۱۲]
نجم الدین محمدبن محمد غزّی، الکواکب السائرة باعیان المئة العاشرة، ج۱، ص۱۷۱، چاپ جبرائیل سلیمان جبور، بیروت ۱۹۷۹.
[۱۳]
ابن عماد، ج۸، ص۲۸.
او را فرزند عبداللّه یا عبدالملک دانسته‌اند تردید وجود دارد. [۱۴]
د. اسلام ، چاپ دوم ، ذیل مادّه.
جان بلاط مدتی نزدِ امیر یشبک بود، سپس امیر یشبک او را با دیگر مملوکان به ملک اشرف قایِتْبای (حک: ۸۷۲ ـ۹۰۱) تقدیم کرد. در این مدت وی قرآن را حفظ کرد و حساب و تیراندازی آموخت. [۱۵]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۳۸، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۱۶]
نجم الدین محمدبن محمد غزّی، الکواکب السائرة باعیان المئة العاشرة، ج۱، ص۱۷۱، چاپ جبرائیل سلیمان جبور، بیروت ۱۹۷۹.
قایتبای که از خدمت جان بلاط راضی بود، پس از آن‌که وی دورة تعلیم نظامی را طی کرد، او را آزاد، و از محافظان خود کرد. جان بلاط سپس به مقام ممالیک جمداریه و خاصکی دوادار (دواتدار) رسید [۱۷]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۳۸، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
و در این مقام، بارها به عنوان امیرْحاجْ رَکَبِ اول، کاروان حجاج را سرپرستی کرد، [۱۸]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۳۸، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
چندی بعد ارتقا یافت و در ۸۹۳ کاروان بزرگ حج را با عنوان امیرْ رَکَبِالْمَحْمِل رهبری کرد. [۱۹]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۲۵۷، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۲۰]
دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ذیل «امیرالحاج»، تهران ۱۳۶۷ ش ـ، ذیل «امیرالحاج» (از محمدرضا ناجی).
وی در صفر ۸۹۴ به رتبة امیرعَشَرة رسید و به نظارت خانقاه منصوب شد. [۲۱]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج ۳، ص ۴۳۸، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۲۲]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۲۶۰ ،چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
۲ - سفیر صلحپس از سالها اختلاف بین عثمانی و مصر ، بایزید دوم [۲۳]
توفیق سلطان یوزبکی، تاریخ تجارة مصرالبحریة فی العصر الممالیکی، موصل ۱۳۹۵/ ۱۹۷۵.
سفیری نزد ممالیک مصر فرستاد و قایتبای نیز در رجب ۸۹۶ جان بلاط را به عنوان سفیر صلح با عثمانی بر گزید. جان بلاط باشکوه و هدایای بسیار به عثمانی رفت؛ [۲۴]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۲۸۳، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۲۵]
اسماعیل حقی اوزون چارشیلی، تاریخ عثمانی، ج۲، ص۲۱۲، ترجمة وهاب ولی، ج ۲، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۲۶]
اسماعیل حقی اوزون چارشیلی، تاریخ عثمانی، ج۲، ص۲۱۵، ترجمة وهاب ولی، ج ۲، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۲۷]
علی باشا مبارک، الخطط التوفیقیة الجدیدة لمصر القاهرة، ج۱، ص۱۲۶، قاهره ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
[۲۸]
قسم ۱، ص ۱۴۱ـ۱۴۲: در ۱۷ شوال ۸۹۶، ابن طولون، اعلام الوری بمن ولی نائباً من الاتراک بدمشق الشام الکبری، چاپ محمداحمد دهمان، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
و در ربیع الاول ۸۹۷ به دمشق بازگشت. حاصل این سفر امنیت و صلح برای مردم بود. [۲۹]
محمداحمد دهمان، العراک بین الممالیک و العثمانیین الاتراک، ج۱، ص۱۹۹، دمشق ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
وی در آن هنگام امیر طبلخانه و تاجرالممالیک بود. به سبب اهمیت تجارتِ مملوک برای دولت ممالیک، منصب تاجرالممالیک شأن او را ارتقا بخشید [۳۰]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۳۸، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۳۱]
د. ا. د. ترک، ذیل " refر "Canbolat el-E
؛ وی در رجب ۸۹۷ به رتبة مُقَدَّمِ اَلْف (امیر هزار سواره نظام مملوک) ترقی یافت و تا زمان مرگ قایتبای (۹۰۱) این سِمت را حفظ کرد. [۳۲]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۲۸۸، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۳۳]
نجم الدین محمدبن محمد غزّی، الکواکب السائرة باعیان المئة العاشرة، ج۱، ص۱۷۱، چاپ جبرائیل سلیمان جبور، بیروت ۱۹۷۹.
پس از جلوس محمدبن قایتبای ، ملقب به ناصر (حک: ۹۰۱ـ۹۰۴)، جان بلاط «دوادار کبیر» شد. [۳۴]
ابن طولون، اعلام الوری بمن ولی نائباً من الاتراک بدمشق الشام الکبری، قسم ۱، ص ۱۶۷، ،چاپ محمداحمد دهمان، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
[۳۵]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۳۳۳، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
۳ - جان بلاط نایب حلبدر ۹۰۳ جان بلاط نایب (حاکم) حلب گردید. [۳۶]
ابن طولون، اعلام الوری بمن ولی نائباً من الاتراک بدمشق الشام الکبری، ج۱، ص۱۰۵، چاپ محمداحمد دهمان، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
[۳۷]
محمدراغب طبّاخ، اعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء، ج۳، ص۸۹، چاپ محمدکمال، حلب ۱۴۰۸ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۸ـ۱۹۸۹.
در ربیع الاول ۹۰۴ قانْصوهِ غوری به سلطنت مصر رسید و جان بلاط را نایب خود در شام (دمشق) کرد [۳۸]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۰۷، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۳۹]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۳۸ـ۴۳۹، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
ولی به سبب عصیانِ برخی امیران، خواستار بازگشت او به مصر گردید و به جای وی، قَصْرَوَه را به حکومت شام منصوب کرد و قانصوه در شوال ۹۰۴ جان بلاط را اتابک عسکر و امیرکبیر سرزمین مصر کرد و بدین ترتیب وی تا عالی ترین مقام حکومتی پیش رفت. [۴۰]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۲۰ـ۴۲۲، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
۴ - شورش قصروهجان بلاط در مصر اقدام به ساختن آرامگاه سلطانی در جوار باب النّصر کرد. [۴۱]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۲۵، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
با بالاگرفتن شورشِ قصروه، که با هم دستی طومان بایِ دوادار، برای رسیدن به سلطنت زمینه چینی می‌کرد، قانصوه قلعة حکومتی (ارگ سلطنتی) را ترک کرد و در ۲۹ ذیقعده ۹۰۵ گریخت. امیران و لشکریان پس از ورود به قلعة حکومتی، برای انتخاب سلطان به مشورت و مذاکره پرداختند. سردستة شورشیان، امیر طومان بای، با این‌که قصد سلطنت داشت از اتابک جان بلاط و امیرسِلاح تانی بک ترسید و با وجود مخالفت سران سپاه، بر سلطنت جان بلاط اصرار ورزید. [۴۲]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۳۳ـ۴۳۶، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۴۳]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۳۹، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۴۴]
محمداحمد دهمان، العراک بین الممالیک و العثمانیین الاتراک، ج۱، ص۲۱۰ـ۲۱۱، دمشق ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
جان بلاط در ۲ ذیحجه ۹۰۵، با تأیید خلیفة عباسی مصر ، مستمسک باللّه و قاضیان مذاهب چهارگانه، بر تخت نشست و لقب اشرف و کنیة ابوالنّصر را به پیروی از قایتبای بر گزید. [۴۵]
ابن طولون، اعلام الوری بمن ولی نائباً من الاتراک بدمشق الشام الکبری، قسم ۱، ص ۲۲۹، ،چاپ محمداحمد دهمان، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
[۴۶]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۳۹، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۴۷]
زامباور، ص ۱۰۵: اول ذیحجه.
۵ - مشکلات روزهای نخست سلطنتاز روزهای نخست سلطنت جان بلاط، مشکلاتی پدید آمد؛ قصروه، والی قدرتمند شام ، سلطنت وی را به رسمیت نشناخت. جان بلاط خواست، با اعطای نیابت شام به قصروه، وی را تحت اطاعت خود در آورد اما این امر، بر عصیان قصروه افزود. [۴۸]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۴۰، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۴۹]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۴۵، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۵۰]
محمد کردعلی، خطط الشام، ج۲، ص۲۰۰، بیروت ۱۳۸۹ـ۱۳۹۲/ ۱۹۶۹ـ ۱۹۷۲.
سپس جان بلاط برای تهیة نَفَقَةُالْبیعت (بخشش جلوس) به مصادرة املاک و گرفتن اموالِ مردم، اعم از یهودی و مسلمان و مسیحی و بازرگان و دولتمرد، پرداخت که به نارضایی اعیان و مردم انجامید. [۵۱]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۴۲ـ ۴۴۳، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
در همین سال وی با اصیل بای، همسر سابق قایتبای، ازدواج کرد [۵۲]
ویلیام میور، تاریخ دولة الممالیک فی مصر: ۱۲۶۰ـ۱۵۱۷ م، ج۱، ص۱۶۴ـ ۱۶۵، ترجمه الی العربیة محمود عابدین و سلیم حسن، مصر ۱۳۴۲/ ۱۹۲۴.
[۵۳]
زامباور، ص ۱۰۵، پانویس ۷.
۶ - مدرسه جان بلاطیهآنگاه جان بلاط مدرسة جان بلاطیه را در بیرون باب النّصر افتتاح کرد [۵۴]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۴۳، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۵۵]
علی باشا مبارک، الخطط التوفیقیة الجدیدة لمصر القاهرة، ج۱، ص۱۲۹، قاهره ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
و در ۹۰۶ هدایای نفیسی برای سلطان یمن ، عامربن عبدالوهاب طاهری، فرستاد. [۵۶]
عبدالقادربن شیخ عیدروس، تاریخ النور السافر عن اخبار القرن العاشر، ج۱، ص۴۱ـ۴۲، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.
۷ - گسترش مخالفتهابا گسترش مخالفتها، همه نایبان شام عاصی شدند. جان بلاط، برای فرونشاندن غائله، امیر طومان بای را به سِمَتهایی مهم از جمله امیرسلاحداری و وزارت گماشت و وی را با سپاهی گران به شام فرستاد. [۵۷]
علی باشا مبارک، الخطط التوفیقیة الجدیدة لمصر القاهرة، ج۱، ص۱۲۹، قاهره ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
[۵۸]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۴۵، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
بدین ترتیب، طومان بای که از جان بلاط با نفوذتر شده بود، عَلم مخالفتِ آشکار برافراشت و به شام لشکر کشید و در جمادی الاولی ۹۰۶ در شام سلطنت خود را اعلان کرد [۵۹]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۴۷ـ ۴۴۸، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۶۰]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۵۰ـ۴۵۳، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۶۱]
د. ا. د. ترک ، ذیل " refر "Canbolat el-E )
جان بلاط، با شنیدن این خبر، به خدمت امرای عاصی اش در شام خاتمه داد و خانه هایشان را تصرف نمود و برای جلب نظر امرای مصر، به هر کاری روی آورد. طومان بای در اوایل جمادی الا´خره ۹۰۶ از دمشق خارج شدو به همراه قصروه، که به اتابکی منصوب شده بود، به مصر رسید و قلعة قاهره را محاصره کرد و پس از یک هفته، در ۱۸ جمادی الاخره ۹۰۶، آنجا را تصرف کرد. پس از نبردی شدید در رُمَیْله، سپاهیان به طومان بای پیوستند و جان بلاط، که فرار کرده بود، دستگیر و به زندان اسکندریه فرستاده شد و در شعبان ۹۰۶ به قتل رسید. [۶۲]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۵۴ـ۴۶۲، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۶۳]
احمدبن یوسف قرمانی، کتاب اخبار الدّول و آثار الاول فی التاریخ، ج۱، ص۲۱۸، چاپ سنگی بغداد ۱۲۸۲، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۶۴]
محمداحمد دهمان، العراک بین الممالیک و العثمانیین الاتراک، ج۱، ص۲۱۱، دمشق ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
جسد وی را پس از یک ماه به آرامگاه اختصاصی اش در بیرون باب النّصر، در قاهره، منتقل کردند و در آنجا به خاک سپردند. [۶۵]
نجم الدین محمدبن محمد غزّی، الکواکب السائرة باعیان المئة العاشرة، ج۱، ص۱۷۱، چاپ جبرائیل سلیمان جبور، بیروت ۱۹۷۹.
به گفتة ابن ایاس [۶۶]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۶۳، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
وی سپیدروی، بلندبالا و خوش سیما بود.۸ - پایان سلطنتجان بلاط شش ماه و شانزده یا هجده روز سلطنت کرد. [۶۷]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۶۲، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
[۶۸]
ابن عماد، ج۸، ص۲۸.
دوران سلطنت وی با بی ثباتی سیاسی، فساد حکومتی و تغییر پی درپی حکام همراه بود. [۶۹]
توفیق سلطان یوزبکی، تاریخ تجارة مصرالبحریة فی العصر الممالیکی، ج۱، ص۳۰، موصل ۱۳۹۵/ ۱۹۷۵.
ابن ایاس مصری (متوفی ۹۳۰)، معاصر جان بلاط، او را فردی کم مایه، بی رحم، ستمگر و منحرف معرفی کرده و گفته است که به سبب سخت گیری وی بر مردم و اعیان مصر و مصادرة اموال ایشان، زیان بسیار به مردم رسید، به گونه‌ای که ادامة سلطنت او، جز رنج حاصلی برای مردم نداشت. [۷۰]
ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ج۳، ص۴۶۳، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴.
۹ - فهرست منابع(۱) ابن ایاس، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۴۰۲ـ۱۴۰۴/۱۹۸۲ـ۱۹۸۴. (۲) ابن طولون، اعلام الوری بمن ولی نائباً من الاتراک بدمشق الشام الکبری، چاپ محمداحمد دهمان، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴. (۳) همو، مفاکهة الخلاّ ن فی حوادث الزّمان، چاپ محمد مصطفی، قاهره ۱۳۸۱ـ۱۳۸۴/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۴. (۴) ابن عماد. (۵) محمد خیرالدین اسدی، موسوعة حلب المقارنة، حلب ۱۹۸۴ـ ۱۹۸۸. (۶) اسماعیل حقی اوزون چارشیلی، تاریخ عثمانی، ترجمة وهاب ولی، ج ۲، تهران ۱۳۷۰ ش. (۷) فؤاد افرام بستانی، دائرة المعارف: قاموس عام لِکلّ فنٍّ و مطلب، بیروت ۱۹۵۶ـ. (۸) دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران ۱۳۶۷ ش ـ، ذیل «امیرالحاج» (از محمدرضا ناجی). (۹) محمداحمد دهمان، العراک بین الممالیک و العثمانیین الاتراک، دمشق ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶. (۱۰) شمس الدین بن خالد سامی، قاموس الاعلام، چاپ مهران، استانبول ۱۳۰۶ـ۱۳۱۶/ ۱۸۸۹ـ ۱۸۹۸. (۱۱) محمدراغب طبّاخ، اعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء، چاپ محمدکمال، حلب ۱۴۰۸ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۸ـ۱۹۸۹. (۱۲) عبدالقادربن شیخ عیدروس، تاریخ النور السافر عن اخبار القرن العاشر، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵. (۱۳) نجم الدین محمدبن محمد غزّی، الکواکب السائرة باعیان المئة العاشرة، چاپ جبرائیل سلیمان جبور، بیروت ۱۹۷۹. (۱۴) احمدبن یوسف قرمانی، کتاب اخبار الدّول و آثار الاول فی التاریخ، چاپ سنگی بغداد ۱۲۸۲، چاپ افست بیروت (بی تا). (۱۵) محمد کردعلی، خطط الشام، بیروت ۱۳۸۹ـ۱۳۹۲/ ۱۹۶۹ـ ۱۹۷۲. (۱۶) علی باشا مبارک، الخطط التوفیقیة الجدیدة لمصر القاهرة، قاهره ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳. (۱۷) ویلیام میور، تاریخ دولة الممالیک فی مصر: ۱۲۶۰ـ۱۵۱۷ م، ترجمه الی العربیة محمود عابدین و سلیم حسن، مصر ۱۳۴۲/ ۱۹۲۴. (۱۸) عبدالقادربن محمد نعیمی دمشقی، الدّارس فی تاریخ المدارس، چاپ جعفر حسنی، (قاهره) ۱۹۸۸. (۱۹) توفیق سلطان یوزبکی، تاریخ تجارة مصرالبحریة فی العصر الممالیکی، موصل ۱۳۹۵/ ۱۹۷۵. (۲۰) EI ۱ , sv "Dja ¦nbala ¦t ¤" (by M Sobernheim) . (۲۱) EI ۲ , sv "Dja ¦nbula ¦t ¤" (by P Rondot) . (۲۲) TDVIA , sv "Canbolat el- E ref " (by Ka z m Ya ar Kopraman) . (۲۳) Edward von Zambaur, Manuel de genealogie et de chronologie pour l , historie de l , Islam , Osnabrدck ۱۹۷۶. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جان بلاط»، شماره ۴۴۱۵. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه جهان اسلام
|